Dr. Savitaben Ambedkar Intercaste Marriage Assistance Scheme: ડૉ. સવિતાબેન આંબેડકર આંતરજાતીય વિવાહ સહાય યોજના એ ગુજરાત સરકારની એક મહત્વની યોજના છે, જેનો ઉદ્દેશ સામાજિક સમરસતા વધારવા અને જાતીય ભેદભાવ દૂર કરવા માટે આંતરજાતીય વિવાહને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે. આ યોજના ખાસ કરીને અનુસૂચિત જાતિ (SC) અને અન્ય હિંદુ જાતિઓ વચ્ચે લગ્ન કરનાર યુગલો માટે નાણાકીય સહાય પૂરી પાડે છે. ગુજરાત સરકારના સામાજિક ન્યાય અને અધિકારીતા વિભાગ હેઠળ નિયામક, અનુસૂચિત જાતિ કલ્યાણ દ્વારા આ યોજના સંચાલિત થાય છે. 2025માં પણ આ યોજના ગુજરાતના યુગલો માટે સામાજિક સમાનતા અને આર્થિક સ્થિરતા લાવવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. તો મિત્રો અમે તમને આ આર્ટિકલ માં આ યોજના વિશે સંપૂર્ણ માહિતી આપીશુ.
યોજનાની મુખ્ય વિશેષતાઓ
ડૉ. સવિતાબેન આંબેડકર આંતરજાતીય વિવાહ સહાય યોજના હેઠળ યુગલોને લગ્ન પછીના શરૂઆતના તબક્કામાં સ્થાયી થવા માટે નાણાકીય સહાય આપવામાં આવે છે. આ યોજના રાજ્ય અને કેન્દ્ર સરકારના 50:50 ના નાણાકીય યોગદાન સાથે ચલાવવામાં આવે છે. યોજનાની મુખ્ય વિશેષતાઓ નીચે મુજબ છે:
- નાણાકીય સહાય:
- દરેક પાત્ર યુગલને કુલ રૂ. 2,50,000/- ની સહાય આપવામાં આવે છે.
- રૂ. 1,00,000/- રોકડ સ્વરૂપે યુગલના સંયુક્ત બેંક ખાતામાં ડાયરેક્ટ બેનિફિટ ટ્રાન્સફર (DBT) દ્વારા જમા થાય છે, જેનો ઉપયોગ ઘરની જરૂરિયાતો અને ઉપકરણો ખરીદવા માટે થઈ શકે છે.
- રૂ. 1,50,000/- નેશનલ સેવિંગ્સ સર્ટિફિકેટ (NSC) ના સ્વરૂપે યુગલના સંયુક્ત નામે જારી કરવામાં આવે છે.
- ઉદ્દેશ: આ યોજનાનો મુખ્ય હેતુ અનુસૂચિત જાતિ અને અન્ય હિંદુ જાતિઓ વચ્ચે લગ્નને પ્રોત્સાહન આપીને જાતીય ભેદભાવ દૂર કરવો અને સામાજિક સમરસતા વધારવો છે.
- અન્ય લાભો: આ યોજના આર્થિક રીતે નબળા યુગલોને લગ્ન પછીના જીવનમાં સ્થિરતા પ્રદાન કરે છે, જેથી તેઓ સામાજિક અને આર્થિક દબાણનો સામનો કરી શકે.
આ યોજના ડૉ. બી.આર. આંબેડકરના સામાજિક સમાનતાના વિચારોને આગળ ધપાવે છે અને ગુજરાતમાં જાતીય અસ્પૃશ્યતા દૂર કરવામાં યોગદાન આપે છે.
પાત્રતા
આ યોજનાનો લાભ લેવા માટે નીચેના માપદંડો પૂરા કરવા જરૂરી છે:
- યુગલમાંથી એક વ્યક્તિ અનુસૂચિત જાતિ (SC)ની હોવી જોઈએ, અને બીજી વ્યક્તિ હિંદુ ધર્મની અન્ય જાતિ (નોન-SC)ની હોવી જોઈએ.
- યુગલમાંથી એક વ્યક્તિ ગુજરાતનો મૂળ નિવાસી હોવો જોઈએ.
- યુગલના માતા-પિતા ઓછામાં ઓછા 5 વર્ષથી ગુજરાતમાં રહેતા હોવા જોઈએ.
- જો બીજી વ્યક્તિ સ્થળાંતરિત હોય, તો તેમણે પ્રમાણપત્ર રજૂ કરવું પડશે કે તેઓ તેમના મૂળ રાજ્યમાં “અસ્પૃશ્ય” નથી અને હિંદુ ધર્મનું પાલન કરે છે.
- લગ્ન કાયદેસર રીતે નોંધાયેલું હોવું જોઈએ.
- અરજી લગ્નના 2 વર્ષની અંદર કરવી જરૂરી છે.
- વિધવા કે વિધુર, જેમના બાળકો ન હોય, તેઓ પુનઃલગ્ન માટે પણ આ યોજનાનો લાભ લઈ શકે છે.
- આ યોજનામાં આવકની કોઈ મર્યાદા નથી, એટલે કે કોઈપણ આવક ધરાવતા યુગલો આ યોજના માટે અરજી કરી શકે છે.
જરૂરી દસ્તાવેજો
આ યોજના હેઠળ અરજી કરવા માટે નીચેના દસ્તાવેજો જરૂરી છે:
- આધાર કાર્ડ: યુગલના બંને સભ્યોના આધાર કાર્ડની નકલ.
- જાતિ પ્રમાણપત્ર: અનુસૂચિત જાતિનું પ્રમાણપત્ર (SC સભ્ય માટે).
- લગ્ન નોંધણી પ્રમાણપત્ર: કાયદેસર લગ્નનો પુરાવો.
- રહેણાંકનો પુરાવો: ગુજરાતના મૂળ નિવાસી હોવાનો પુરાવો (જેમ કે રાશન કાર્ડ, વીજળી બિલ, અથવા નિવાસ પ્રમાણપત્ર).
- માતા-પિતાના રહેણાંકનો પુરાવો: યુગલના માતા-પિતા ગુજરાતમાં 5 વર્ષથી રહેતા હોવાનો પુરાવો.
- ધર્મનો પુરાવો: સ્થળાંતરિત વ્યક્તિ માટે હિંદુ ધર્મનું પાલન કરતા હોવાનું અને “અસ્પૃશ્ય” ન હોવાનું પ્રમાણપત્ર.
- બેંક ખાતાની વિગતો: યુગલના સંયુક્ત બેંક ખાતાની પાસબુકની નકલ (ખાતા નંબર, IFSC કોડ સાથે).
- પાસપોર્ટ સાઈઝ ફોટો: યુગલના બંને સભ્યોના તાજેતરના ફોટા.
- નોન-જ્યુડિશિયલ સ્ટેમ્પ પેપર: રૂ. 10ના નોન-જ્યુડિશિયલ સ્ટેમ્પ પેપર પર પ્રી-સ્ટેમ્પ્ડ રસીદ.
નોંધ: દસ્તાવેજોની ચોકસાઈ અને સંપૂર્ણતા ખાતરી કરો, કારણ કે અધૂરા દસ્તાવેજોને કારણે અરજી નકારી શકાય છે.
નોંધણી પ્રક્રિયા
આ યોજના હેઠળ નોંધણી માટે નીચેના સ્ટેપ્સ ફોલો કરો:
- ઓનલાઈન નોંધણી:
- ગુજરાત સરકારના ઈ-સમાજ કલ્યાણ પોર્ટલ (esamajkalyan.gujarat.gov.in) પર જાઓ.
- “Citizen Login” ટેબ હેઠળ “New User – Please Register Here” પર ક્લિક કરો.
- આધાર નંબર, નામ, જાતિ, જન્મ તારીખ, ઈમેલ આઈડી વગેરે વિગતો ભરીને રજીસ્ટ્રેશન કરો.
- લોગઇન કરીને “User Profile” માં જરૂરી માહિતી અપડેટ કરો.
- હોમપેજ પરથી “ડૉ. સવિતાબેન આંબેડકર આંતરજાતીય વિવાહ સહાય યોજના” પસંદ કરો.
- અરજી ફોર્મ ભરો, જરૂરી દસ્તાવેજો અપલોડ કરો, અને “Submit” કરો.
- અરજી નંબર જનરેટ થશે, જેનો ઉપયોગ સ્ટેટસ ચકાસવા માટે થઈ શકે છે.
- ઓફલાઈન નોંધણી:
- નજીકના જનસેવા કેન્દ્ર (CSC), તાલુકા કચેરી, અથવા નિયામક, અનુસૂચિત જાતિ કલ્યાણની કચેરી (ડૉ. જીવરાજ મહેતા ભવન, ગાંધીનગર) ખાતે જઈને ફોર્મ મેળવો.
- ફોર્મ ભરીને જરૂરી દસ્તાવેજો સાથે જમા કરો.
- ચકાસણી અને સહાય: અરજીની ચકાસણી બાદ, પાત્ર યુગલોને 30 દિવસની અંદર સહાય રાશિ DBT દ્વારા ચૂકવવામાં આવે છે.
ગુજરાતમાં યોજનાની અસર
ડૉ. સવિતાબેન આંબેડકર આંતરજાતીય વિવાહ સહાય યોજનાએ ગુજરાતમાં અનુસૂચિત જાતિ અને અન્ય જાતિઓ વચ્ચે લગ્ન કરનાર યુગલોના જીવનમાં નોંધપાત્ર ફેરફાર કર્યો છે. આ યોજનાએ નાણાકીય સહાય દ્વારા યુગલોને સામાજિક દબાણ અને આર્થિક મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવામાં મદદ કરી છે. ગુજરાતના ગ્રામીણ અને શહેરી વિસ્તારોમાં આ યોજનાને સારો પ્રતિસાદ મળ્યો છે, અને તે જાતીય ભેદભાવ ઘટાડવામાં અને સામાજિક સમરસતા વધારવામાં યોગદાન આપી રહી છે. આ યોજના ડૉ. બી.આર. આંબેડકરના સામાજિક ન્યાયના વિચારોને મૂર્ત સ્વરૂપ આપે છે.
નિષ્કર્ષ
ડૉ. સવિતાબેન આંબેડકર આંતરજાતીય વિવાહ સહાય યોજના એ ગુજરાત સરકારની એક શ્રેષ્ઠ પહેલ છે, જે આંતરજાતીય વિવાહને પ્રોત્સાહન આપીને સામાજિક સમાનતા અને એકતા વધારે છે. રૂ. 2,50,000/- ની નાણાકીય સહાય યુગલોને લગ્ન પછીના જીવનમાં સ્થિરતા પ્રદાન કરે છે, જેનાથી તેઓ આર્થિક અને સામાજિક રીતે સશક્ત બની શકે છે. જો તમે આ યોજનાનો લાભ લેવા ઈચ્છો છો, તો તમારા દસ્તાવેજો તૈયાર કરો અને ઈ-સમાજ કલ્યાણ પોર્ટલ અથવા નજીકની સરકારી કચેરીમાં અરજી કરો. આ યોજના ખરેખર ગુજરાતના સમાજને વધુ સમાવેશી અને સમાન બનાવવામાં મદદ કરે છે!