Sukanya Samriddhi Yojana 2025: ભારત સરકાર દ્વારા 2015 માં ‘બેટી બચાઓ, બેટી પઢાવો’ અભિયાનના ભાગરૂપે સુકન્યા સમૃદ્ધિ યોજના (SSY) શરૂ કરી હતી, જેનો ઉદ્દેશ દીકરીઓના શિક્ષણ અને લગ્ન જેવા મહત્વના અવસર ના ખર્ચા માટે નાણાકીય સુરક્ષા પૂરી પાડવાનો છે. આ યોજના દીકરીઓના માતા-પિતા કે કાનૂની વાલીઓને નાની બચત રૂપે યોજના દ્વારા રોકાણ કરવા પ્રોત્સાહિત કરે છે, જે ઉચ્ચ વ્યાજ દર અને ટેક્સ મુક્તિના લાભો સાથે આવે છે. 2025 માં પણ આ યોજના દીકરીઓના ભવિષ્યને ઉજ્જવળ બનાવવા માટે લોકપ્રિય અને અસરકારક સાબિત થઈ રહી છે.
યોજનાની મુખ્ય વિશેષતાઓ શુ છે.
સુકન્યા સમૃદ્ધિ યોજના એક લાંબા ગાળાની બચત યોજના છે, જે 10 વર્ષથી ઓછી ઉંમરની દીકરીઓ માટે ખોલવામાં આવે છે. આ યોજના હેઠળ ખાતું પોસ્ટ ઓફિસ અથવા અધિકૃત બેંકોમાં ખોલી શકાય છે. નાણાકીય વર્ષ 2025 માટે, આ યોજના પર 8.2% નો આકર્ષક વ્યાજ દર આપવામાં કરવામાં આવે છે, જે દર ત્રિમાસિક ગાળે સરકાર દ્વારા તાપસ કરવામાં આવે છે. ખાતામાં દર વર્ષે ઓછામાં ઓછા 250 રૂપિયા અને વધુમાં વધુ 1.5 લાખ રૂપિયા જમા કરાવી શકાય છે. આ યોજના 21 વર્ષે પરિપક્વ થાય છે, પરંતુ 15 વર્ષ સુધી તો નિયમિત રોકાણ કરવું પડશેજ.
પાત્રતા અને દસ્તાવેજો
આ યોજના હેઠળ ખાતું ખોલવા માટે દીકરીની ઉંમર 10 વર્ષથી ઓછી હોવી જોઈએ, અને ખાતું ફક્ત માતા-પિતા અથવા કાનૂની વાલી દ્વારા જ ખોલી શકાય છે. એક પરિવારમાં મહત્તમ બે દીકરીઓ માટે ખાતા ખોલી શકાય છે, સિવાય કે જોડિયા કે ત્રણ બાળકોના જન્મના કિસ્સામાં. ખાતું ખોલવા માટે જરૂરી દસ્તાવેજોમાં દીકરીનું જન્મ પ્રમાણપત્ર, માતા-પિતા અથવા વાલીનો ઓળખનો પુરાવો જેમ કે આધાર કાર્ડ, પાન કાર્ડ, અને સરનામાનો પુરાવો જેમ કે રાશન કાર્ડ, લાઇટ બિલ શામેલ છે. મહત્વ એ ભી છે કે દત્તક પુત્રીઓ માટે પણ આ યોજના હેઠળ ખાતું ખોલી શકાય છે.
નાણાકીય લાભો અને કર મુક્તિ
સુકન્યા સમૃદ્ધિ યોજનાનો સૌથી મોટો ફાયદો એ છે કે તે આવકવેરા કાયદાની કલમ 80C હેઠળ વાર્ષિક 1.5 લાખ રૂપિયા સુધીના રોકાણ પર ટેક્સ માંથી મુક્તિ આપે છે. આ ઉપરાંત, ખાતામાં મળતું વ્યાજ અને પરિપક્વતા પર મળતી રકમ પણ સંપૂર્ણપણે ટેક્સ ફી છે. ઉદાહરણ તરીકે, જો કોઈ માતા-પિતા દીકરીની એક વર્ષની ઉંમરથી દર મહિને 12,500 રૂપિયા (વાર્ષિક 1.5 લાખ) રોકાણ કરે, તો 15 વર્ષમાં કુલ 22.5 લાખ રૂપિયાનું રોકાણ થશે. 8.2% વ્યાજ દરે, 21 વર્ષે આ રકમ આશરે 44.84 લાખ રૂપિયા થઈ શકે છે, જે દીકરીના શિક્ષણ અને લગ્ન માટે નોંધપાત્ર ફંડ પૂરું પાડે છે.
આંશિક ઉપાડ અને ખાતું બંધ કરવાના નિયમો
આ યોજના હેઠળ, દીકરી 18 વર્ષની થાય ત્યારે ઉચ્ચ શિક્ષણ માટે ખાતામાંથી 50% રકમ આંશિક રીતે ઉપાડી શકાય છે. આ ઉપરાંત, દીકરીના લગ્ન સમયે અથવા 21 વર્ષ પૂર્ણ થતાં ખાતું પરિપક્વ થઈ જાય છે, અને સંપૂર્ણ રકમ વ્યાજ સહિત ઉપાડી શકાય છે. જો નાણાકીય વર્ષમાં ઓછામાં ઓછા 250 રૂપિયા જમા ન કરવામાં આવે, તો ખાતું નિષ્ક્રિય થઈ જાય છે, પરંતુ તેને 50 રૂપિયાના દંડ સાથે ફરીથી સક્રિય કરી શકાય છે. ખાતું ખોલ્યાના 5 વર્ષ પછી ખાસ સંજોગોમાં બંધ પણ કરી શકાય છે.
યોજનાના ફેરફારો અને નવા નિયમો
2024માં, સુકન્યા સમૃદ્ધિ યોજનામાં કેટલાક મહત્વના ફેરફારો કરવામાં આવ્યા, જે 2025માં પણ લાગુ છે. હવે ખાતું ફક્ત માતા-પિતા અથવા કાનૂની વાલીઓ દ્વારા જ ઓપરેટ કરી શકાય છે. જો ખાતું અન્ય કોઈ વ્યક્તિ દ્વારા ઓપરેટ કરવામાં આવે, તો તે બંધ થઈ શકે છે. આ ફેરફાર 1 ઓક્ટોબર, 2024થી અમલમાં આવ્યો છે, જેનો હેતુ ખાતાની સુરક્ષા અને પારદર્શિતા વધારવાનો છે. આ ઉપરાંત, સરકાર દ્વારા વ્યાજ દરને સ્થિર રાખવામાં આવ્યો છે, જે રોકાણકારો માટે સુરક્ષિત અને વિશ્વસનીય વિકલ્પ પૂરો પાડે છે.
સુકન્યા સમૃદ્ધિ યોજના માટે જરૂરી દસ્તાવેજો:
- બાળકીનો જન્મનો દાખલો
- જેમાં બાળકીનું નામ, જન્મ તારીખ અને માતા-પિતાનું નામ સ્પષ્ટ હોય.
- બાળકીનો ફોટો
- પાસપોર્ટ સાઇઝનો તાજેતરનો ફોટો.
- માતા અથવા પિતાનું ઓળખપત્ર
- નીચેમાંથી કોઈ એક માન્ય ઓળખપત્ર:
- આધાર કાર્ડ
- પાન કાર્ડ
- મતદાર ઓળખપત્ર
- પાસપોર્ટ
- ડ્રાઇવિંગ લાઈસન્સ
- માતા અથવા પિતાનો રહેઠાણનો પુરાવો
- નીચેમાંથી કોઈ એક માન્ય પુરાવો:
- આધાર કાર્ડ
- રેશન કાર્ડ
- વીજ બિલ / પાણીનું બિલ (તાજેતરના મહિનાનું)
- લેન્ડલાઇન ટેલિફોન બિલ
- હાઉસ એગ્રિમેન્ટ / ભાડાના દસ્તાવેજ
- ફોટો સાથે સંકળાયેલ ઓથોરાઇઝ્ડ ફોર્મ
- પોસ્ટ ઓફિસ અથવા બેંક દ્વારા આપવામાં આવતું સુકન્યા ખાતું ખોલાવાનું ફોર્મ, જેમાં માતા અથવા પિતા દ્વારા સહી કરેલ હોય.
ગુજરાતમાં યોજનાની લોકપ્રિયતા
ગુજરાતમાં સુકન્યા સમૃદ્ધિ યોજનાને લોકો દ્વારા ખૂબ જ આવકારવામાં આવી છે. રાજ્ય સરકારે પણ આ યોજનાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે જાગૃતિ અભિયાનો ચલાવ્યા છે. નવસારી જેવા વિસ્તારોમાં 14,000થી વધુ દીકરીઓ માટે ખાતા ખોલવામાં આવ્યા છે, જે દર્શાવે છે કે ગુજરાતના લોકો પોતાની દીકરીઓના ભવિષ્ય પ્રત્યે કેટલા જાગૃત છે. રાજ્યમાં આ યોજનાના લાભાર્થીઓએ તેની સરળ પ્રક્રિયા અને નાણાકીય લાભોની પ્રશંસા કરી છે.
નિષ્કર્ષ
સુકન્યા સમૃદ્ધિ યોજના દીકરીઓના ભવિષ્યને આર્થિક રીતે સુરક્ષિત કરવા માટે એક શ્રેષ્ઠ સરકારી પહેલ છે. તેના ઉચ્ચ વ્યાજ દર, કર મુક્તિ, અને લાંબા ગાળાના રોકાણના લાભો તેને માતા-પિતા માટે આકર્ષક વિકલ્પ બનાવે છે. 2025માં, આ યોજના દેશભરમાં 4.2 કરોડથી વધુ ખાતાઓ સાથે દીકરીઓના સશક્તીકરણનું પ્રતીક બની છે, જેમાં 2.73 લાખ કરોડ રૂપિયાથી વધુની બચત થઈ છે. જો તમે પણ તમારી દીકરીના શિક્ષણ અને લગ્ન માટે નાણાકીય આયોજન કરવા માંગો છો, તો આજે જ નજીકની પોસ્ટ ઓફિસ અથવા બેંકમાં જઈને આ યોજના હેઠળ ખાતું ખોલાવો.